ديوان استيفاء دوره قاجار، موزه هنرهاي سنتي و صنايع دستي زنجان/عمارت کلاه پهلوی زنجان مورد استقبال گردشگران است

به گزارش موج رسا; صنايع دستي به مجموعه صنايعي گفته مي شود كه قسمتي يا تمامي مراحل ساخت آن توسط دست صورت مي گيرد اين صنايع هم حالت كارگاهه و هم خانگي قابليت استقرار در روستا و شهر دارد و بدون نياز به تكنولوژي هاي پيشرفته متكي به تخصص هاي بومي و سنتي است و قسمت اعظم مواد اوليه آن از داخل كشور تهيه مي شود .

عمارت دارايي (ديوان استيفاء) در بافت تاريخي شهر زنجان (سبزه ميدان) قرار گرفته، ظاهراً اين بخش از شهر در اواخر دوره قاجار و اوائل حكومت رضاخاني تقريباً مقارن با اواخر جنگ جهاني دوم از سوي دولت وقت بصورت مجموعه ­اي به اماكن و ساختمان­هاي دولتي اختصاص مي­ يابد كه عبارت بودند از عمارت دارايي در باغي معروف به همين نام­، بناي دخانيات­، اداره غله­، انبار قند و شكر  به هر حال بناي دارايي طبق كتيبه ­اي كه بر فراز سردرهاي ورودي جبهه شمالي و جنوبي بنا نقش شده است.

تاريخ ساخت آن به سال 1316 هجري شمسي اوائل حكومت رضا خاني باز ميگردد كه از همان ابتدا به امور ماليه اختصاص مي­يابد .  عمارت دارايي حاصل فعاليت و نوآوري معماراني چون وارطان هوان سيان، پل آبكار و گابريل گوركيان است كه در دهه­ هاي نخست سده قرن بيستم تأثير بسيار مثبت و مهمي را بر روي معماري نوين ايران داشتند­، دوران فعاليت آنها مصادف با تحولات عميق هنري و معماري در اوائل قرن بيستم در اروپا بود در واقع همزمان با اوج فعاليت معماران بزرگ اروپايي كه همگي از پيشگامان مكتب هنر نو و جنبش معماري مدرن بوده اند­.  بدين ترتيب اين معماران كه از ارامنه كشور بودند متأثر از اين جريان و روند با فعاليت در رشته معماري به اشاعه اصول و مباني مكتب هنر نو و جنبش معماري مدرن پرداختند و نهضت جديدي را در گستره معماري ايران بوجود آوردند و آثار زيبايي را خلق کردند.

بر اساس اسناد و مدارك موجود عمارت زيباي دارايي يكي ار آثار ارزنده­ اي است كه در اين رهگذر توسط پل آبكار بوجود آمده و ميرزا محمدعلي مستوفي پيشكار خمسه نخستين رئيس ماليه آن بود.اين اثر به شماره 2335 در فهرست آثار ملی به ثبت رسيده است .

  * موقعيت طبیعی

  بنای دارایی در مرکز شهر زنجان و در داخل بافت قدیمی شهر موسوم به سرچشمه واقع شده است که با توجه به بافت فعلی حدوداً در ضلع شمالی شهر که با شیب ملایمی منتهی به ارتفاعات می­شود قرار گرفته است.

  * موقعیت فعلی 

بنای دارایی در ضلع شمالی مجموعه تاریخی سبزه میدان و در قسمت غربی خیابان طالقانی قرار گرفته این بنا در ضلع شمالی به کوچه دارایی و در قسمت غربی به کوچه کریم انصاری و دادگستری منتهی می­شود. این بنا با پلانی مستطیل شکل به ابعاد 15 × 22 متر در جهت شرقی به غربی در وسط باغی به مساحت 18 هزار متر مربع واقع شده  بود.

  * مشخصات بنا 

این بنا در سه طبقه و با خصوصیات معماری دوره پهلوی (رضا خان) از قبیل پنجره ­های متعدد، تراس، قرینه­ سازی در طبقات، ساخته شده است.

 با عنایت به نوع معماری و خصوصیات بارز آن به راحتی می­توان نفوذ شیوه­ های معماری اروپا را در معماری این بنا تشخیص داد. از جمله مصالح بکار رفته در بنا می­توان سنگ، آجر، آهک، سیمان، آهن را نام برد.

  * عوامل تزئین شده و انواع آنها : 

از عوامل تزئینی نمای بنامی توان به ازاره ­های سنگی به ارتفاع 1.25 سانتی متر که دور تا دور بنا را در برگرفته و سپس با آجر چینی انجام گرفته اشاره کرد،نمای پنجره­ ها از بیرون با اجرای قوس هلالی، زیبایی خاصی را به بنا بخشیده در جلوی ورودی شمالی و جنوبی بنا دو حوض زیبا قرار گرفته که حوض شمالی به قطر 12 متر ولی حوض جنوبی در حال حاضر موجود نیست. این دو حوض بصورت قرینه و از طریق آبراهی که از زیر بنا می­ گذشته به هم ارتباط داشته­ اند و آبیاری باغ مربوطه نیز از طریق قناتی که از محل می­ گذشته انجام می­شده است .

 اين اثر تاريخي از سال 1390 به عنوان موزه هنرهاي سنتي و صنايع دستي زنجان مورد بهره­ برداري قرار مي­گيرد. اشياء نمايشي اين موزه شامل انواع ظروف مسي قلمزني شده دوره قاجار ساخت زنجان ،انواع چاقو و شمشير معاصر ساخت زنجان، صنايع دستي استان زنجان شامل گليم بافي و چاروق دوزي ساخت زنجان و ... است .//ن